23 kwietnia br., z rocznym opóżnieniem spowodowanym pandemią, zainaugurowano we
Włoszech 59. Międzynarodową Wystawę Sztuki La Biennale di Venezia 2022, która potrwa
do 27 listopada 2022.
Tegoroczny temat przewodni, “Mleko snów” / “The Milk of Dreams”, według słów kuratorki
całego wydarzenia, Włoszki, Cecilii Alemani, ma oddawać ducha optymistycznej wystawy,
która “celebruje sztukę i jej zdolnośc do kreowania alternatywnych kosmologii oraz nowych
realiów egzystencji”. () Kuratorka deklaruje, że “jako pierwsza kobieta Włoszka, której powierzono to stanowisko, ma zamiar oddać głos artystom, by stworzyli unikatowe projekty, w których przekażą własne wizje współczesnego społeczeństwa”.(*)
W Biennale uczestniczy 80 krajów, z których każdy, w oddzielnym pawilonie, prezentuje
indywidualną ekspozycję sztuki współczesnej. Pawilon Polski, w Giardini, po raz pierwszy w
120-letniej historii Biennale, reprezentuje w tym roku artystka romskiego pochodzenia,
Małgorzata Mirga-Tas. Jej instalację, zatytułowaną “Przeczarowując świat”, wyłoniono w
konkursie na kuratorski projekt wystawy w Pawilonie Polskim na 59. Międzynarodowej
Wystawie Sztuki w Wenecji w 2022. Obrady jury pod przewodnictwem Hanny Wróblewskiej
miały miejsce w Zachęcie we wrześniu 2021.
Stworzona specjalnie na Biennale instalacja, złożona z 12 wielkoformatowych tkanin, ma
zaakcentować obecność Romów w historii Europy. Artystka estetycznie odwołała się do
słynnej serii fresków ‘Hall of the Months’ z renesansowego Palazzo Schifanoia w Ferrarze, a
temacznie nawiązała do tytułu książki Silvii Federici “Reenchanting the World. Feminism
and the Politics of the Commons”. 12 tekstylnych paneli stanowi odzwierciedlenie 12
miesięcy w roku. Każdy z nich podzielony jest w poziomie na trzy obszary.
Treścią górnych partii tkanin jest historia europejskiej migracji Romów, w odniesieniu do
XVII.-wiecznych akwafort Jaques’a Callot’a. Środek to osobiste impresje artystki na temat
historii Romów, ujęte z kobiecej perspektywy. W ostatnich latach Mirga-Tas stworzyła wiele
dzieł poświęconych kobietom, które w jej życiu odegrały ważne role, a portretom tych
przedstawicielek społeczności romskiej towarzyszą symbole, zapożyczone z tarota i znaków
zodiaku z Palazzo Schifanoia, co podnosi je do rangi bogiń i prorokiń. Treści z dolnej partii
tkanin odnoszą się do życia codziennego społeczności Romów z rodzinnej miejscowości
artystki, Czarna Góra, oraz z wielokulturowego Spiszu. Pochodząca z południa Polski
artystka od lat współpracuje z rzemieślnikami z tego regionu. Do współpracy przy wykonaniu
ekspozycji zaprosiła krawcowe z Podhala; makaty wykonano częściowo ręcznie, częścowo
maszynowo.
Koncepcja pokrycia ścian instalacją z ogromnych rozmiarów tkanin nadaje wnętrzu Pawilonu
Polskiego charakter renesansowego pałacu. Świat wykreowany przez artystkę jest pełen
magii, co nawiązuje do tytułu tegorocznego Biennale. Przesłaniem projektu są takie wartości,
jak budowanie więzi i dialogu, nawiązanie do kulturowego i wizualnego dziedzictwa oraz
“zaproponowanie nowej narracji o nieustającej wędrówce obrazów i wzajemnych wpływów
pomiędzy kulturą romską, polską a europejską” (**)
Kuratorami ekspozycji Małgorzaty Mirga-Tas są Wojciech Szymański i Joanna Warsza. Z okazji Biennale wydano katalog z tekstami ich autorstwa, a także z poezją Teresy Mirga i Jana Mirga.
We współpracy z Zachętą powstaje także documentalny film, w rezyserii Anny Zakrzewskiej, poświęcony Małgorzatcie Mirga-Tas, zarówno w kontekście jej romskich tradycji, jak i kolektywnego procesu kreacji instalacji do Pawilonu Polskiego. Premiera zapowiadana jest na jesień 2022.
Organizatorem ekspozycji w Pawilonie Polskim jest Narodowa Galeria Sztuki Zachęta, a komisarzami wystawy z ramienia Zachęty są Janusz Janowski (from 2022) i Hanna Wróblewska (do końca 2021).
Małgorzata Mirga-Tas to posko-romska artystka i aktywistka. Poprzez swoje prace, rzeźby, obrazy, obiekty i wielkoformatowe tekstylia, walczy z anty-Romskimi stereotypami. Absolwentka Wydziału Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (2004), brała udział w licznych wystawach indywidualnych i zbiorowych, w tym 11. Berlin Biennale (2020), Art Encounters Biennial in Timişoara (2019, 2021), 3. Autostrada Biennale in Prizren (2021), jej prace prezentowano m.in. w Moravian Gallery Brno (2017), Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsko (2020), Muzeum Sztuki Współczesnej w Warszawie (2020), Rautenstrauch-Joest- Museum w Kolonii (2021). Artystka mieszka i pracuje w Polsce, w miejscowości Czarna Góra.
